UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİ’NDE KONYA

Konya tarihi, doğal ve kültürel zenginliklere sahip önemli bir şehirdir. İnsanlık tarihine ışık tutan Çatalhöyük, Boncuklu Höyük gibi 10 bin yıllık tarihi ve yerleşim yerleri ile ünlü olan Konya; Hititler, Frigler, Lidyalılar, Persler, Makedonlar, Romalılar, Sasaniler, Selçuklular ve Osmanlılar dahil günümüze kadar devam eden birçok medeniyete ev sahipliği yapmış tarihi bir şehirdir.

Böylesine derin tarihe ve doğal zenginliklere sahip olan Konya, Dünya mirası listesinde de tarihi ve kültürel varlıkları ile isminden söz ettirmektedir.

Konya UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde Çatalhöyük Neolitik Kenti ile Eşrefoğlu Cami, Mevlevi Sema, Nasreddin Hoca ve UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde; Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Alanı, Selçuklu Kervansarayları, İvriz Kültürel Peyzajı, Eflatunpınar: Hitit Su Anıtı, Anadolu Selçuklu Medreseleri gibi kültürel miraslara sahip bir şehirdir.

Tablo 6: UNESCO Dünya Mirası Listesinde Konya

Kaynak: www.unesco.org.tr

Tablo 7: UNESCO Dünya Miras Geçici Listesinde Konya

Kaynak: www.unesco.org.tr

Tablo 8: UNESCO Dünya “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası” Listesinde Konya

Kaynak: www.unesco.org.tr

UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİ’NDE TÜRKİYE

2023-2027 Dönemi UNESCO Dünya Mirası Komitesi Üyeliği’ne seçilen Türkiye’nin bu listede 19’u kültürel, 2’si karma olmak üzere 21 miras alanı bulunmaktadır. Yine Türkiye’nin Geçici Listede 77 kültürel, 4 karma ve 3 doğal olmak üzere toplam 84 mirası bulunmaktadır. (UNESCO Türkiye Milli Komitesi. Erişim Tarihi: 13.12. 2024)

KONYA’NIN UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİNE KAYDEDİLEBİLECEK POTANSİYEL VARLIKLARI

UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında taraf devletler, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedilmesi uygun olan varlıklara ilişkin envanterlerini (geçici liste) UNESCO Dünya Miras Merkezi’ne iletmekle yükümlüdürler. UNESCO Dünya Miras Merkezi’nce yayınlanan bu listede yer alan varlıklara ilişkin hazırlanan adaylık dosyaları Dünya Miras Komitesi’ne sunulmaktadır. Geçici Listeler hazırlanırken varlıkların Dünya Miras Komitesi’nce belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınmaktadır.

Bu minvalde Konya ve çevresinden dünya mirası listesine girebilecek daha pek çok tarihi ve doğal güzellikler bulunmaktadır. Bu tarihi ve doğal güzelliklerin UNESCO listesine girmesi şehrimizdeki hem bu varlıkları koruma açısından hem de gelecekte turizmi canlandırması açısından büyük önem taşımaktadır.

Dünya Mirası Listesi ile ilgili süreç devam ederken Konya ve çevresinde UNESCO tarafından belirlenen kriterlere uyan Dünya’nın Nazar Boncuğu Meke Krater Gölü, Boncuklu Höyük, Karatay Medresesi, Gevale Kalesi, Akören Kilise, Selimiye Camii, Kilistra Antik Kenti, Alâeddin Cami, İnce Minareli Medrese, Sille Aya Elenia Kilisesi, Tınaztepe Mağarası gibi doğal ve kültürel varlıklar bulunmaktadır.

Yine UNESCO tarafından belirlenen kriterleri karşıladığını düşündüğümüz ve kazılarına yeni başlanan Karatay İlçesi’nde bulunan Sawatra Antik Kenti ve Konya'nın Sarayönü ilçesinde keşfedilen Roma dönemine tarihlendirilen yer altı şehri "Sarayini"nin bu listelere dahil edilebileceğine ilişkin görüşleri kuvvetlendirmektedir.

Konya ayrıca, tarihi şehirler kapsamında “SELÇUKLU BAŞKENTİ KONYA” olarak  ve Osmanlı Devleti döneminde padişah II. Selim'den (1566-1574) itibaren sürdürülen Konya’ya özgü “ŞİVLİLİK GELENEĞİ” ile UNESCO’nun bölgesel ve kültürel miraslar alanında listesinde yerini alabileceği öngörülmektedir.

Bu arada Türkiye’nin 2023-2027 Dönemi UNESCO Dünya Mirası Komitesi Üyeliğine seçilmesi ile birlikte UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne "Tezhip Sanatı", "İftar ve İftar ile İlgili Sosyo-Kültürel Gelenekler", "Mey/Balaban Zanaatkarlığı ve İcrası" ve "Sedef Kakma Sanatı" başlıklı çok uluslu dosyaların kaydedilmesi büyük önem taşımaktadır.

Yine UNESCO’nun resmi web sitesindeki 2023-24 yılı Dünya Mirası Haritası’ndaki (https://whc.unesco.org/en/wallmap/) 9 fotoğraftan birisinin Anadolu'daki Ahşap Çatılı ve Ahşap Taşıyıcılı Camiiler kategorisinde kalıcı listede yerini alan Eşrefoğlu Cami’nin yer alması Konya turizmi açısından önemlidir.

KAYNAKÇA

1-       AKGÖL Mustafa (2024) “UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde Türkiye ve Konya” . Yeni İpek Yolu Dergisi, Sayı:407. s: 56-61 Anadolu Matbaası, Konya

2-       https://whc.unesco.org/

3-       https://konyakultur.gov.tr/index.php?route=pages/pages&page_id=28

4-       https://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya-Miras%C4%B1-Listesi

5-       https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-%C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n-Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE-Listesi

6-       https://www.unesco.org.tr/Home/Gallery/3#images-11

7-       https://whc.unesco.org/en/news/2702

DÜZELTME

Dergimizin 77. Sayısında yazarımız Mustafa Akğöl ‘ün Konya Bağcılık Tarihi yazısı sonunda yer alması gereken kaynakça kısmı sehven yayınlanmıştır. Yazarımız ve okuyucularımızdan özür dileriz. Kaynakçalı yazıyı www.köşebucakdünyadergisi.com.tr internet sitemizden okuyabilirsiniz