ŞEB-İ ARUS TÖRENLERİ İLK NE ZAMAN YAPILDI? AFİŞLERLE ŞEBİ ARUS

Konya’daki Şeb-i Arus Törenlerinin Tarihsel Gelişimi

Hz. Mevlâna ölümü “Düğün Gecesi” (Şeb-i Arus) olarak nitelemişti. Bu yüzden matem yerine zikir, dua, sema ve sohbet ile geçirilen bir gece oldu Şeb-i Arus gecesi. Peki, ilk ne zaman başladı?

17 Aralık 1273’te Hz. Mevlâna vefat ettiğinde müritleri, dostları ve Konya halkı onu büyük bir coşkuyla anmaya başladı. Yani 14. yy. da Mevlana’nın hemen ardından, sevenleri Mevlana’yı zikirle, dua ve sema ile yad etmeye başladı.

İlk törenler daha sade, dergâhta yapılan manevi toplantılardı. Daha sonra Mevlevilik tarikatı kurumsallaşınca törenler düzenli bir ritüele dönüştü. Her yıl 17 Aralık gecesi Mevlâna dergâhında sema ayinleri yapıldı. Osmanlı padişahları da bu törenleri destekledi, hatta İstanbul’da Galata ve Yenikapı Mevlevîhanelerinde de anmalar başladı. Böylece törenler sadece Konya ile sınırlı kalmayıp Osmanlı coğrafyasına yayıldı.

 Cumhuriyet’in İlk Yılları (1925 – 1950’ler)

1925’te Tekke ve Zaviyeler kapatılınca Mevlânâ Dergâhı müze haline getirildi. Bu yüzden sema ve anma törenleri bir süre yasaklandı. Fakat halk arasında gayri resmi şekilde Mevlana’yı anma geleneği sürdü.

1950’lerden günümüze ise; Şeb- i Arus 1953’ten itibaren Konya’da “MEVLANA’YI ANMA TÖRENLERİ” adıyla yeniden yapılmaya başladı. 1964’ten sonra ise devlet desteğiyle uluslararası bir boyut kazandı. Bugün Konya’daki Şeb-i Arûs Törenleri UNESCO (2007) tarafından tanınmış ve “Dünya Mevlâna Yılı” ilan etmiştir. Mevlana’nın 800. doğum yılı olan 2007’de başta Paris olmak üzere, uluslararası Şeb-i Arus Programları yapıldı. Halen UNESCO çatısı altında farklı kültür merkezlerinde “Sevgi, hoşgörü, barış” temalarıyla etkinlikler düzenleniyor. Ayrıca Konya Büyükşehir Belediyesi, Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından, sema gösterileri, tasavvuf müziği konserleri, konferanslar, paneller, şiir dinletileri ve ilahi programları ve de uluslararası kültür buluşmaları gerçekleştiriliyor. Her yıl binlerce yerli ve yabancı ziyaretçinin katıldığı büyük kültürel etkinlikler haline gelmiştir. Yani başlangıçta tamamen tasavvufî ve manevi bir ayin iken, zamanla kültürel, turistik ve uluslararası bir etkinliğe dönüşmüş durumda.

Şeb-i Arus Törenleri Hz. Mevlana’nın vefatından hemen sonra Konya merkezli olarak başlamış olsa da zamanla Mevlevilik tarikatının yayıldığı tüm coğrafyalarda anılmaya başlanmıştır.

Osmanlı Dönemi’nde Konya’nın yanı sıra İstanbul, Bursa, Edirne, Halep, Şam, Kahire, Kudüs ve Balkan Mevlevihanelerinde 17 Aralık gecesi kutlamıştır.

Günümüzde Mevlevilik kültürü ve sema ayinleri UNESCO’nun da Somut Olmayan Kültürel Miras Listesine girmesiyle, uluslararası bir anma geleneğine dönüşmüştür.

1273’ten 20. yüzyıla kadar Şeb-i Arus Törenleri daha çok Mevlevihanelerin bulunduğu İslam coğrafyası ile sınırlıydı. Günümüzde ise Türk ve İslam toplulukları ve Mevlevi kültürüne ilgi duyan yabancılar sayesinde dünya çapında yapılır hale geldi.

Konya’da anma etkinlikleri dünyanın dört bir tarafından ‘Gel’ çağrısına uyarak törenlere izlemeye ve Hz. Pir’i ziyarete gelen yerli ve yapancı ziyaretçilerin yoğun katılımıyla 7- 17 Aralık tarihleri arasında düzenlenmektedir. Törenler her yıl olduğu gibi Konya Mevlâna Kültür Merkezinde gerçekleştirilecek.