Gevale Kalesi

Selçuklu’nun yanı sıra birçok tarihi döneme şahitlik eden Gevale Kalesi arkeolojik kazı çalışmaları 2012 yılından beri NEÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı ve kazı ekibi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Çaycı’nın öncülüğünde bin 700 metre rakımlı tepede devam ediyor.

Tarihi Gevale Kalesi’ndeki kazı çalışmaları yaz döneminde verilen kısa bir aranın ardından yeniden başladı. Konya'nın batısında yer alan ve Selçuklu’nun yanı sıra birçok tarihi dönemin önemli kalelerinden biri olan Gevale Kalesi, yapılan çalışmaların tamamlanmasıyla Konya turizmine canlılık sağlayacak. NEÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı ve kazı ekibi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Çaycı’nın öncülüğünde titizlikle gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde Roma Dönemi’nden başlayarak Bizans, Selçuklu ve Karaman Beyliği’ne ait çok sayıda mimari kalıntı ve küçük objelerden oluşan buluntular da gün yüzüne çıkartılmış oldu.

“Selçuklu Dönemi’nin Savunma Amaçlı En İyi Kalelerinden”

Arkeolojik kazı çalışmalarıyla ilgili detaylı bilgiler veren Prof. Dr. Ahmet Çaycı, Gevale Kalesi’nin Selçuklu Dönemi’nin savunma ve stratejik amaçlı en iyi kalelerden biri olduğunu belirtti. Arkeolojik kazı çalışmalarının 2012 yılından bu yana Selçuklu Belediyesi, Konya Müzeler Müdürlüğü ve Necmettin Erbakan Üniversitesi işbirliğinde sürdüğünü ifade eden Prof. Dr. Ahmet Çaycı, “Gevale Kalesi’ndeki çalışmalar yüzey araştırması ile başladıktan sonra kazı çalışmalarına geçildi. Ortaya çıkan mekânların tamamı el emeği göz nuru çabaların sonucudur. Ortaçağ ve Selçuklu başta olmak üzere Karamanoğlu Dönemi, daha geriye gidildiğinde Bizans ve Roma Dönemi’ne kadar giden mimari buluntular ve küçük objeler Gevale Kalesi’nde yapılan çalışmalar sonucunda elde edildi. Elde edilen bütün buluntular ve objeler ise Konya Müzeler Müdürlüğüne teslim edildi.” ifadelerine yer verdi.

2019 yılı itibariyle yapılan çalışmalara da değinen Prof. Dr. Ahmet Çaycı, yine ismi geçen üç kurumun koordinasyonunda müşterek faaliyetlerin devam ettiğini belirterek “2019 yılı ağustos ayının başından itibaren arkeolojik kazı çalışmalarımıza başladık. Çalışmalarımız başarılı bir şekilde bütün hızıyla devam etmektedir. Şu an 16 işçi, öğrencilerimiz ve kazı ekibinden oluşan teknik grupla çalışmalarımız sürüyor. Burası savunma amaçlı olarak kullanılan Selçuklu Dönemi’nin en iyi kalelerinden birisidir. Buna birde Selçuklu ilçe sınırları içinde yer alan Sille, Ak Manastır ve Gevale Kalesi’nden oluşan üçlü tarihi mekânları dâhil ettiğimizde Konyalıların uzun vadede hizmetine sunulacak olması bizim açımızdan ayrı bir önem taşımaktadır.” diyerek bu çalışmaların özverili bir şekilde devam edeceğini sözlerine ekledi.

“Gevale Kalesi Üzerinde Çok Çetin Savaşlar Gerçekleşmiştir”

Necmettin Erbakan Üniversitesi Türk İslam Sanatları ve Arkeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Zekeriya Şimşir’de Gevale Kalesi’nde kazı çalışmaları sırasında bulunan mimari buluntulara değinerek; “Burada çok sayıda mimari buluntular içinde küçük objeler çıkartıldı. Özellikle Karamanoğlu Dönemi’ne ait alçı süslemeler en başlıca buluntulardır. Bunun yanı sıra çini buluntular da var. Sırlı ve sırsız seramikler, madeni eserler içinde ok uçları çeşitli savaş malzemeleri, çive ve benzeri malzemeler, cam bilezikler, az sayıda da olsa tesera dediğimiz geniş mozaik alanlara ait küçük buluntuları burada zikredebiliriz. Burada çeşitli savaşlar gerçekleşmiş özellikle Karamanoğlu ile Osmanlı mücadelesinde Osmanlıların Karamanoğlu’na son darbeyi vurduğu Gevale Kalesi çok tahrip edilmiş. Daha sonraki dönemlerde ise tabiat şartları ve insan eliyle yapılan ciddi tahribatlar neticesinde burada maalesef kültür varlıkları zarar görmüş.” dedi.

Gevale Kalesi arkeolojik kazı çalışmalarına destek veren kurumlardan olan Selçuklu Belediyesi Başkanı Ahmet Pekyatırmacı ise, Konya turizmi açısından önemli tarihi varlıkların gün yüzüne çıkarılacağını ifade ederek Haçlı ve Bizans akınlarına karşı Selçuklu sultanları tarafından aktif olarak kullanılan Gevale Kalesi’nin bulunduğu 1700 rakımlı zirvede çalışmaların titizlikle yürütüldüğünü, Selçuklu sultanlarının Gevale Kalesi’nde ikamet ettiklerini belgeleyen önemli kanıtların bulunduğunu ve kazı çalışmalarının 2012 yılından itibaren titizlikle devam ettiğini belirterek tarihe ışık tutacak böylesine önemli çalışmalara destek olmaktan dolayı mutlu olduklarını ifade etti.

Tarih Yeniden Gün Yüzüne Çıkıyor

Tarihe ışık tutacak birçok tarihi eserin çıkarıldığı kazı çalışmalarında Bizans, Selçuklu ve Karamanoğlu Dönemi’ne ait yaşamsal veriler ve önemli kanıtlar mevcut, bu da Selçuklu sultanlarının Gevale Kalesi’nde ikamet ettiklerini belgeler nitelikte. Ortaçağın en önemli buluntuları arasında yer alan cam bileziklerin çok sayıda çıkarılması da kalenin önemli bir sığınma mekânı olduğunu bize gösteriyor.

Gevale Kalesi arkeolojik kazı çalışmaları 2013 ve 2014 yıllarında tapınak bölgesi, çeşitli kaya oyma mekânlar ve sarnıçların ortaya çıkarılması ile devam etmiş. 2015’ten beride Büyük ve Küçük Gevale olmak üzere ikiz tepelerden oluşan Gevale’de ki çalışmalar 1700 metre yüksekliğindeki Küçük Gevale’de 30 kişilik kazı ekibiyle sürdürülmekte. Kazı ve restorasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından yapılacak çevre düzenlemesi ile Roma, Bizans, Selçuklu, Karamanoğlu ve Osmanlı dönemlerinde de kısmen kullanılmış olan kültür ve tarih açısından son derece önemli bir alan Konya turizmine kazandırılmış olacak.